Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności może otrzymać osoba, która:

• ma więcej niż 16 lat
• ma naruszoną sprawność organizmu 
• ograniczenia powodują znaczne trudności w codziennym funkcjonowaniu, potrzebuje różnorodnych przystosowań w codziennym i/lub zawodowym życiu lub jest niezdolna do podjęcia pracy zarobkowej.

Na podstawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności  można starać się o różne świadczenia i uprawnienia, jednak często trzeba spełnić określone warunki dodatkowe. Uprawniania i możliwości, które  wynikają z orzeczenia o stopniu niepełnosprawności to min:

• uzyskanie odpowiedniego zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej albo zakładzie pracy chronionej
• skorzystanie z przywilejów pracowniczych, między innymi z prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dłuższej przerwy w pracy lub krótszego czasu pracy
• uzyskanie świadczenia opiekuńczego, dodatku mieszkaniowego, karty parkingowej
• możliwość ubiegania się o dofinansowanie do:
• turnusu rehabilitacyjnego
• sprzętu rehabilitacyjnego
• przedmiotów ortopedycznych
• likwidacji barier architektonicznych
• likwidacji barier w komunikowaniu się (na przykład zakupu komputera),
• likwidacji barier technicznych
• działalności gospodarczej albo rolniczej,
• możliwość skorzystania z usług:
• socjalnych i opiekuńczych
• terapeutycznych
• rehabilitacyjnych
• możliwość skorzystania z ulg:
• podatkowych (na przykład z odliczenia od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne),
• na przejazdy środkami transportu publicznego
• w placówkach kulturalnych i sportowych.

Aby uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności należy złożyć wniosek do zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Można go pobrać  często ze strony internetowej zespołu lub osobiście. Do wniosku załącza się zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, wypełnione również na druku dostępnym w zespole. Takie zaświadczenie jest ważne 30 dni kalendarzowych od dnia wypełnienia przez lekarza.  Załączyć należy również  dokumenty, które potwierdzają  stan zdrowia np. karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentację z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacji specjalistycznych oraz inne dokumenty, które mogą mieć znaczenie w ustaleniu stopnia niepełnosprawności np. opinie ze szkoły

Wniosek może złożyć sama osoba niepełnosprawna, jeżeli jest pełnoletnia lub rodzic, opiekun prawny. Może to również zrobić kurator – jeśli osoba niepełnosprawna ma mniej niż 18 lat albo jest ubezwłasnowolniona, a także kierownik ośrodka pomocy społecznej,  jeśli zgodę wyrazi osoba niepełnosprawna, jej rodzic, opiekun prawny albo kurator.

Wniosek należy złożyć w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności w miejscu:

• stałego pobytu,
• pobytu – jeśli osoba zainteresowana:
• przebywa poza miejscem pobytu dłużej niż 2 miesiące (na przykład w szpitalu albo u rodziny)
• jest osobą bezdomną
• przebywa w zakładzie karnym albo poprawczym
• przebywa w domu pomocy społecznej albo ośrodku wsparcia.

Złożenie wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności jest bezpłatne.

Zespół do spraw orzekania powiadamia pisemnie o terminie posiedzenia składu orzekającego. Pismo z informacją o terminie posiedzenia jest wysyłane do miesiąca od złożenia kompletnego wniosku lub do 2 miesięcy od złożenia kompletnego wniosku,  jeśli sprawa jest skomplikowana i zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności będzie potrzebował więcej czasu na jej rozpatrzenie. Zespół powinien powiadomić, że termin będzie dłuższy i wyjaśnić przyczynę.

Zespół zapoznaje się z całą dokumentacją. W przypadku braku jakiegoś dokumentu pisemnie poprosi  o uzupełnienie wraz z terminem, do którego należy to zrobić. Jeśli dokumentacja nie zostanie uzupełniona, zespół nie wyda orzeczenia. Jeśli w dokumentach będą sprzeczne informacje, zespół może dodatkowo  skierować na specjalistyczne badania do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Takie badania są bezpłatne. Może cię też poprosić o wykonanie innych badań we własnym zakresie i dostarczenie wyników.

Udział w posiedzeniu jest obowiązkowy. Istnieją jednak wyjątkowe sytuacje, kiedy obecność jest niemożliwa np. w sytuacji choroby, ale należy ją niezwłocznie usprawiedliwić. Jeżeli usprawiedliwimy nieobecność do 14 dni od dnia, kiedy miało być posiedzenie,  zespół wyznaczy nowy termin posiedzenia. Jeżeli nieobecność nie zostanie usprawiedliwiona nie usprawiedliwisz, zespół nie rozpatrzy twojej sprawy.

Są sytuacje, gdy  stan zdrowia uniemożliwia przybycie na  posiedzenie zespołu przez dłuższy czas. Należy wówczas poprosić lekarza o zaświadczenie, które to potwierdzi i przekazać  je do zespołu. W przypadku uzasadnionego powodu,  zespół wyda orzeczenie bez badania (zaocznie). Jeśli okaże się, że badanie jest niezbędne, zespół poinformuje o tym.

W trakcie posiedzenia zespół ocenia stan zdrowia, zakres trudności i ograniczeń i ustala stopień niepełnosprawności. Na tej podstawie wydaje decyzję o przyznaniu lub nieprzyznaniu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Orzeczenie można otrzymać na stałe albo na określony czas.

W sytuacji, gdy osoba ma już orzeczenie i dobiega końca termin jego ważności, wniosek składa się najwcześniej 30 dni przed końcem ważności orzeczenia.

Orzeczenie otrzymuje się do 14 dni kalendarzowych od posiedzenia pocztą na adres wpisany we wniosku lub można je odebrać osobiście.

W sytuacji niezgadzania się z decyzją powiatowego zespołu do spraw orzekania można odwołać się do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Robi się to za pośrednictwem powiatowego zespołu w ciągu 14 dni kalendarzowych od otrzymania orzeczenia. 

Jeśli nie zgadzamy się z orzeczeniem wojewódzkiego zespołu, można odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w ciągu miesiąca od otrzymania orzeczenia wojewódzkiego zespołu. 

Są trzy stopnie niepełnosprawności:

1. Znaczny. Muszą być  spełnione poniższe warunki:
• przez swój stan zdrowia  osoba jest  niezdolna do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do  schorzenia,
• osoba nie jest  w stanie samodzielnie funkcjonować, jest  całkowicie zależna od opieki innych osób przez więcej niż 12 miesięcy
2. Umiarkowany. Muszą być spełnione poniższe warunki:
• Osoba jest  niezdolna do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia ze względu na stan zdrowia
• potrzebuje czasowej albo częściowej pomocy innych osób przez więcej niż 12 miesięcy.
3. Lekki. Muszą być spełnione warunki:  
• osoba ma duże ograniczenia w funkcjonowaniu, może pracować tylko częściowo, na przykład na pół etatu
• ma problemy w codziennych czynnościach, może potrzebować urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu.

Poniżej przedstawiamy akty prawne normujące kwestie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U z 2018 r. poz. 511 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tekst jednolity — Dz.U. z 2018 r. poz. 2027)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wykonywania badań specjalistycznych na potrzeby orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. nr 250, poz. 1875)